- Փորձի՛ր տրված նախադասությունները լրացնել:
- Սիրուն երազ, երեխայի ձայն, աշնան քամի բառակապակցությունները, ըստ գերադաս անդամի խոսքիմասային պատկանելության գոյականական են, ըստ կազմության՝ պարզ են, ըստ բաղադրիչների կապակցելիության սերտության աստիճանի՝ ազատ են: Ահա նմանատիպ ևս մի քանի բառակապակցություն՝ համեղ չիր, թեթև պայուսակ, տաք վերարկու:
- Նախադասությունները, ըստ հաղորդակցման նպատակի, լինում են պատմողական, հարցական, հրամայական, բացականչական: Հիմա կներկայացնեմ երկուական օրինակ յուրաքանչյուր տեսակից.
- 1) Այսօր երկուշաբթի է։
- 2) Ո՞վ է նստում այստեղ։
- 3) Հենց հիմա կանգնի՛ր։
- 4) Վերջապես մոտենում են ամանորյա օրե՜րը։
- Նախադասությունները, ըստ կազմության, լինում են պարզ և բարդ: Այս երկու տեսակների տարբերությունն այն է, որ պարզ նախադասությունում կա մեկ ստորոգյալ, իսկ բարդում մեկից ավելի ստորոգյալ: Տեսակներից յուրաքանչյուրն ունի իր ենթատեսակները:
- 1) Պարզ նախադասությունները լինում են միակազմ և երկկազմ: Ահա մի քանի օրինակ յուրաքանչյուր տեսակից.
միակազմ — Մթնեց։
երկկազմ — Տեսնելով դրսում տեղացող անձրևը ես վերցրեցի անձրևանոցը։
-
-
- 2) Բարդ նախադասությունները լինում են համադասական և ստորադասական: Ահա մի քանի օրինակ յուրաքանչյուր տեսակից.
-
համադասական — Ես քայլում եմ, իսկ դու վազում ես։
ստորադասական — Եսդանդաղ եմ քայլում, որպեսզի դու ետ չմնաս։
-
-
-
- Համադաս նախադասություններն ու նախադասության համադաս անդամները կարող են կապակցվել …. շաղկապներով: Օրինակ՝….:
- Երկրորդական նախադասությունները գլխավորի հետ կապվում են…. շաղկապներով կամ հարաբերական դերանուններով: Օրինակ՝ ….:
-
-
2․ Կետադրի՛ր տեքստը՝ ուղղելով նաև ուղղագրական սխալները:
-
- Հովhանեսի սիրելի առարկաներից են` մաթեմատիկա, անգլերեն, և ֆիզիկա: Քույրն էլ է սիրում սովորել ակնհայտորեն․ հետաքրքրված է օտար լեզուներով: Նրանք աննդհատ մրցում են ամեն արարքի մասին իրենց սովորածով, որպեսզի ցույց տան իրենց գիտելիքները ծնողներին: Հովհանեսի գայլերի մասին կարդացած գրքերը տատիկն էր գնել, և հասել էին դրանք թոռնիկին, հարևանուհու միջոցով: Տատիկի համար սիրելի էր փաստը, որ թոռնիկները ոչ թե զբաղվում են անօգուտ խաղերով այլ լուրջ ուսումնասիրություներ են անում տարբեր բնագավառներից: Հետաքրքիր է այն, որ ծնողների համար արդեն անհանգստության լուրջ առիթ է այն: Հայրիկի ուսուցիչներին ուղղված նամակներում կարևոր էր այդ հարցը: Երբ այլ ծնողնների երազանքը զավակների սերն էր, կրթության հանդեպ Հովանեսի ու քրոջ դեպքում ամեն ինչ հակառակն էր, անհանգստացնում էր նրանց սովորելը:
3․ Մգեցնում ենք տեքստի բոլոր ենթակաները, շեղատառ ենք դարձնում բաղադրյալ ստորոգյալների ստորոգելիները:
Հովhանեսի սիրելի առարկաներից են` մաթեմատիկա, անգլերեն, և ֆիզիկա: Քույրն էլ է սիրում սովորել ակնհայտորեն․ հետաքրքրված է օտար լեզուներով: Նրանք աննդհատ մրցում են ամեն արարքի մասին իրենց սովորածով, որպեսզի ցույց տան իրենց գիտելիքները ծնողներին: Հովհանեսի գայլերի մասին կարդացած գրքերը տատիկն էր գնել, և հասել էին դրանք թոռնիկին, հարևանուհու միջոցով: Տատիկի համար սիրելի էր փաստը, որ թոռնիկները ոչ թե զբաղվում են անօգուտ խաղերով այլ լուրջ ուսումնասիրություներ են անում տարբեր բնագավառներից: Հետաքրքիր է այն, որ ծնողների համար արդեն անհանգստության լուրջ առիթ է այն: Հայրիկի ուսուցիչներին ուղղված նամակներում կարևոր էր այդ հարցը: Երբ այլ ծնողնների երազանքը զավակների սերն էր, կրթության հանդեպ Հովանեսի ու քրոջ դեպքում ամեն ինչ հակառակն էր, անհանգստացնում էր նրանց սովորելը:
4․ Կազմում ենք բառակապակցություններ, որոնք կլինեն.
-
- պարզ, կայուն՝ վերաիմաստավորված, բայական,
- քամու բերած
- բարդ, կայուն՝ ոչ վերաիմաստավորված, գոյականական,
- ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ
- պարզ, ազատ, թվականական,
- գրեթե յոթ
- բարդ, ազատ, ածականական:
շատից միքիչ քիչ բարի
5․ Կազմում ենք նախադասություններ, որոնք կլինեն.
-
- Պատմողական, պարզ, ընդարձակ, գոյական ստորոգելիով,
- Ես գնդակ էի խաղում։
- Հարցական, պարզ, համառոտ, դերանուն ստորոգելիով,
- Դու որտե՞ղ էիր։
- Հրամայական, պարզ, ընդարձակ, սահմանական եղանակի պարզ ստորոգյալով,
- Վերձնե՛լ։
- Պատմողական, բարդ, ստորադասական, առնվազն մեկ դերանուն-ենթակայով,
- Նա սիրում է այս ուտելիքը, որ պատրաստել է իմ մայրիկը։
- Պատմողական բարդ, համադասական, առնվազն մեկ գոյական-ենթակայով,
- Ես ներկեցի ցանկապատը, իսկ քույրիկս նկարոմ էր ինձ։
- Պատմողական, պարզ, ընդարձակ, դերբայ-ենթակայով և դերբայ-ստորոգելիով:
Ընթերցողը նույն գրողն էր, և նկարացարդողն էր։
Կարգի բերել ուսումնական բլոգի՝ հայոց լեզվի և գրականության բաժինները, լրացնել նոյեմբեր ամսվա բացթողումները, թերի արված աշխատանքները: