Պարզ նախադասությունները լինում են միակազմ և երկկազմ: Երկկազմ կոչվում է այն նախադասությունը, որն ունի երկու գլխավոր անդամ՝ ենթակա և ստորոգյալ: Միակազմ կոչվում է այն նախադասությունը, որում առկա է մեկ գլխավոր կամ գերադաս անդամ:
Օրինակներ՝
- Մթնում է: Միայն երազել: Աշուն:
Միակազմ նախադասությունները լինում են դիմավոր (բայական) և անդեմ (անվանական և բայական):
Դիմավոր միակազմ նախադասությունը չունի ենթակա, բայց ունի դիմավոր բայ, որը տարբերվում է երկկազմ նախադասության մեջ եղած ստորոգյալից:
- Անձրևում է: Ցրտեց:
Միակազմ դիմավոր նախադասությունը չունի ենթակա, և այդ ենթական ոչ մի դեպքում վերականգնելի չէ: Այդ պատճառով են այն կոչվում է նաև անենթակա նախադասություն:
Չպետք է շփոթել զեղչված ենթակայով նախադասությունը միակազմ անենթակա նախադասության հետ: Զեղչված ենթակայով նախադասության մեջ ենթական մտքով վերականգնելի է: Մինչդեռ միակազմ անենթակա նախադասության մեջ չկա և չի կարող լինել ենթակա:
- Երջանկացա: Սպասում ես: Կգա:
- Ճտերն աշնանն են հաշվում:
Միակազմ դիմավոր նախադասություններն արտահայտում են՝
- Բնության երևույթները
- Այսօր ուշ մթնեց:
- Դրություն, իրավիճակ
- Պատերազմ էր:
- Դիմային անորոշություն
- Ասում են՝ ուռին աղջիկ էր ինձ պես:
- Ընդհանրական իմաստ
- Երբ նախադասությունն ուղղված է ոչ թե դեմքի, այլ ընդհանրապես բոլորին, օրինակ.
- Մարդ չի հասկանում՝ ինչ անի:
- Իմաստային այս տեսակը հաճախ է հանդիպում նաև առածներում:
- Խմածդ ջրին քար չգցես:
- Երբ նախադասությունն ուղղված է ոչ թե դեմքի, այլ ընդհանրապես բոլորին, օրինակ.
Այն միակազմ նախադասությունները, որոնք արտահայտված են անդեմ բայով կամ անվանական որևէ գերադաս անդամով, հատկապես գոյականով, կոչվում են անդեմ նախադասություններ: Սրանցում շատ կարևոր է հնչերանգի դերը:
Անդեմ նախադասությունները լինում են.
- բայական
- անվանական
Եթե նախադասության գերադաս անդամը անդեմ բայ է՝ անորոշ դերբայ, բայական է, եթե գոյական է, ապա անվանական է նախադասությունը:
Անվանական անդեմները ավելի բնորոշ են գեղարվեստական խոսքին:
Լրացուցիչ կրթություն (տանը)
Կարգի բերել բլոգի՝ հայոց լեզվի բաժնի ապրիլյան աշխատանքները, լրացնել բացթողումները:
Անդրանիկ Փարադյան 