Դերբայերը ցույց են տալիս գործողություն՝ առանց եղանակի, ժամանակի, դեմքի ու թվի։ Բաժանվում են հիմնական 2 տեսակի՝ անկախ և կախյալ։
Անկախ դերբայները ունեն ինքնուրույն կիրառություն։ Անկախ դերբայներն են՝
- անորոշ դերբայ -այի ուղիղ ձևն է: Վերջավորությունները՝ ել, ալ — խաղալ, վազել
- ենթակայական դերբայ — վերջավորությունն է ող, ացող, եցող — նայող, կարդացող, մոտեցող
- համակատար դերբայ — վերջավորությունն է՝ իս — կարդալիս, գրելիս
- հարակատար դերբայ-վերջավորությունն է ած, ացած,, եցած — գրած, կարդացած, մոտեցած
Կախյալ դերբայները ինքնուրույն կիրառություն չունեն և նախադասության մեջ գործածվում են միայն օժանդակ բայի ներկայի ու անցյալի ձևերի հետ։ Կախյալ դերբայները, գործածվելով օժանդակ բայերի հետ, նախադասության մեջ կարող են դառնալ միայն պարզ ստորոգյալ։ Կախյալ դերբայերն են՝
- անկատար դերբայ- կազմվում է -ում մասնիկով, որը դրվում է անորոշ դերբայի -ել, -ալ մասնիկների փոխարեն, ինչպես՝ գրել —գրում, կարդալ —կարդում, զարմանալ —զարմանում։
- ապակատար դերբայ — կազմվում է -ու մասնիկով, որն ավելանում է անորոշ դերբային, ինչպես՝ գրել —գրելու, կարդալ — կարդալու, զարմանալ —զարմանալու։
- վաղակատար դերբայ- վաղակատար դերբայը կազմվում է -ել, -(աց)ել մասնիկներով, ինչպես՝ գրել —գրել, կարդալ —կարդացել, զարմանալ —զարմացել։Ե խոնարհման պարզ բայերի անորոշ դերբայը և վաղակատար դերբայը ձևով համընկնում են։ Դրանք հնարավոր է իրարից տարբերել գործածությամբ։
Անորոշ դերբայը սովորաբար չի գործածվում օժանդակ բայի հետ։
Վաղակատար դերբայը միայն հանդես է գալիս օժանդակ բայի հետ։ - ժխտական դերբայ -ժխտական դերբայը կազմվում է բայի առաջին հիմքից, որին ավելանում են -ի, -ա վերջավորությունները, ինչպես՝ գրել —գրի, կարդալ — կարդա, զարմանալ —զարմանա։
Վերջավորությունների աղյուսակ
| Դերբայ | Վերջավորություն |
|---|---|
| Անորոշ | ալ, ել |
| Ենթակայական | ացող, ող |
| Հարակատար | ացած, ած |
| Համակատար | ալիս, ելիս |
| Անկատար | ում |
| Վաղակատար | ացել, ել |
| Ապակատար | ալու, ելու |
| Ժխտական | ա, ի |
Անդրանիկ Փարադյան 