1…Կարո՞ղ եք պնդել, որ կյանքը պարտական է Արեգակին: Ինչո՞ւ:
Այո, որովհետև այն կարևորագույն բաղադրիչներից մեկն է և չորս տարերքներից մեկն է:
2…Շրջակա միջավայրի բույսերի եւ կենդանիների միջեւ սննդային կա-
պերի ի՞նչ օրինակներ գիտեք: Նկարագրե՛ք:
Սննդային շղթան իրենից ներկայացնում է մի կապ, որտեղ, բույսը հանդիսանում է կերակուր խոտակերների համար, իսկ խոտակերները՝ գիշատիչների համար: Օրինակ նապաստակը ուտում է խոտ, գազար, կաղամբ և այլն, իսկ գայլը, աղվեսը և ուրիշ գիշատիչներ ուտում են նապաստակին:
3…Ունենք հաստատուն մագնիս եւ ճիշտ նույն ձեւի պողպատի չմագնի-
սացված կտոր: Չօգտագործելով ուրիշ առարկաներ` ինչպե՞ս որոշել, թե դրանցից ո՛րն է մագնիսը:
Տնային 2
Փորձ.
ԵՐԿՐԻ ՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆ ԲԵՎԵՌՆԵՐԻ ՈՐՈՇՈՒՄԸ
Վերցրեցի ջրով թաս, մեջը դրեցի թղթի կտոր, վրան դրեցի բրդի վրա շփած և էլեկտրիզացված ասեղ:
Ասեղը շարժվեց և կանգ առավ մի դիրքում, այնպես, որ նրա սուր ծայրը ցույց էր տալիս հյուսիսը:
Վերցրեցի ջրով լի թաս, մագնիս, ասեղ, խցան և կողմնացույց: Ասեղը որոշ ժամանակով դրեցի մագնիսի վրա, իսկ խցանը՝ ջրի մեջ:
Երբ մագնիսացված ասեղը դրեցի խցանի վրա, այն շարժվեց և կանգ առավ մի դիրքում, որը համապատասխանում է կողմնացույցի սլաքի ուղղությանը:
Աշխատանքի նպատակը՝ որոշել Երկրի մագնիսական բեւեռների ուղղությունը:
Անհրաժեշտ սարքեր՝ ջրով լի թաս, ասեղ, խցան, հայտնի բեւեռներով մագնիս:
1. Թասը լցրե՛ք ջրով, խցանը գցե՛ք ջրի մեջ եւ դրե՛ք հորիզոնական սե- ղանի վրա:
2. Ասեղը հպե՛ք մագնիսին այնքան, մինչեւ մագնիսանա: Այնուհետեւ, փոխազդեցության մեջ դնելով մագնիսի հետ՝ որոշե՛ք ասեղի հյու- սիսային եւ հարավային բեւեռները: Հիշե՛ք, որ մագնիսների նույնանուն բեւեռներն իրար վանում են, տարանունները՝ ձգում:
3. Մագնիսը հեռացնելով՝ ասեղը զգուշորեն տեղադրե՛ք խցանի վրա: Պտտվելով` նա կկանգնի որոշակի դիրքում: Այդ դիրքում ասեղի հյուսիսային մագնիսական բեւեռին համապատասխանող ծայրը ցույց կտա Երկրի հյուսիսային աշխարհագրական բեւեռի ուղղությունը: Այդտեղ է գտնվում Երկրի հարավային մագնիսական բեւեռը: Ասեղի հակառակ ծայրն ուղղված կլինի դեպի Երկրի հյուսիսային մագնիսական բեւեռը, որը գտնվում է հարավային աշխարհագրական բեւեռում:
4. Որոշելով Երկրի հյուսիս-հարավ ուղղությունը` կարելի է գտնել նաեւ հորիզոնի մնացած կողմերը: Եթե դեմքով կանգնենք դեպի հյուսիս, ապա բացված աջ ձեռքը ցույց կտա արեւելք, իսկ ձախը՝ արեւմուտք:
Անդրանիկ Փարադյան 